Scrîve in zenéize
Tànti studiózi àn dîto a seu e àn propòsto di mòddi de scrîve o zenéize ciù-o mêno afortunæ: pe avéi 'n'idêa de quànte-e cöse ségian ingarbugiæ bàsta avéi a coæ de lêze e propòste in sciâ grafîa fæte da-i vàri outoî.
A mæ pài, a sitoaçión a l'é stæta conplicâ da-o fæto che, a-a fìn da föa, se çèrca de scrîve e de lêze in zenéize avéndoghe inta tésta a grafîa de l'italiàn.
Ma o zenéize o l'é 'na léngoa outònoma co-a seu vìtta e a seu fórma.
Il genovese è bensì un volgare italico - il substratum del latino e perciò anche dell'italiano, diceva il Celesia - ma non è un dialetto nel senso come suol prendersi questa parola, quasi chi dicesse una storpiatura dell'italiano. Esso è una lingua romanza o neo latina come e quanto le altre, svoltasi secondo la propria indole e vivente di vita propria. P. Federico Angelico Gazzo |
A ingarbugiâ e cöse, pöi, gh'é o fæto che o zenéize o se pàrla in mòddo divèrso da pòsto a pòsto ànche drénto a mæxima Zêna. Coscì l'é difìçile métte tùtti d'acòrdio.
A despêto de quésti fæti, co-o Martìn Piàggio prìmma e co-o Casàssa pöi, a s'é formâ
'na grafîa, quàrche vòtta dîta "tradiçionâle", ch'a l'é stæta dêuviâ e a l'é
ancón dêuviâ da chi scrîve in zenéize. Adreitûa o Frixón, into seu vocabolâio do 1910
o se refûa de mostrâla e
o s'aconténta de dî ch'a l'é l'ortografîa in màscima
dêuviâ da-i nòstri poêti modèrni (o Piàggio, o Baçigalô, o Malinvèrni).
Ma a gh'à bén bén di difètti perché a no gh'à de régole precîze e coscì ognidùn o
l'adêuvia cómme ghe pâ. Ma o difètto ciù grànde o l'é ch'a gh'a un mùggio de anbigoitæ:
prezénpio se scrîve pægio paròlle che se dîxan despæge e a no
risòlve ne o problema
da o e da u, ne quello
da s e da z. E ancheu, che o zenéize o se pàrla sénpre de mêno, sti chi són fæti che
no se peu acetâ: pe ògni paròlla scrîta no ghe dêve êse dùbbi in sciâ pronónçia!
Pe quésto mi pénso che l'Académia Ligùstica do Brénno a l'àgge fæto
in bén do Segnô a